Nieuwsbrief varken

Met ons varkensteam maken wij met enige regelmaat een nieuwsbrief over een actueel onderwerp. Wilt u zich aanmelden voor onze nieuwsbrieven over varken? Mail dan naar varken@daczuidoost.nl of vink alleen "varken" aan op https://www.daczuidoost.nl/contact. 

Iedereen weet wel iets over griep. Maar wat houdt het precies in? Welke symptomen komen bij varkens voor? En hoe kun je griep op je bedrijf aanpakken? Dat lees je in deze nieuwsbrief. 

Er zijn verschillende typen van griep, ook wel influenza A genoemd, de omschrijving van de typen bestaat uit een H- en N-groep (bijvoorbeeld H1N1, H1N2 of H3N2). Verspreiding kan via direct contact of via de lucht (aerosolen). Vaak gaat griep gepaard met andere kiemen (PRRS, mycoplasma en APP). 

Symptomen treden meestal binnen 1-3 dagen na infectie op (incubatietijd). 

• Hoge koorts 
• Niet willen eten, sloom 
• Hoesten, ademhalingsproblemen 
  • Vaak wordt er hoest bij de biggen einde kraamstal gezien, die hoest verdwijnt dan vaak vanzelf na spenen 
• Soms abortus bij zeugen (door koorts) 

Herstel is meestal binnen 5-7 dagen, als er geen complicaties optreden. 

Bij chronische griep zijn de symptomen minder duidelijk (bijvoorbeeld af en toe hoesten, verminderde vitaliteit en reproductieproblemen). 

• PCR op:
  • Neusswabs 
  • Longweefsel
  • Keelswabs, ook wel tracheaswabs genoemd (TBS)
  • Speeksel 
• Bloedonderzoek op antistoffen (bij voorkeur gepaarde sera (2x bloedtappen)) 

Soms is het griepvirus al weg voordat de symptomen gestopt zijn. Een chronische griepinfectie bij gespeende biggen wordt vaak het makkelijkste aangetoond bij de zogende biggen (biggen in de kraamstal) door middel van neusswabs. 

Therapie: 

• Ondersteuning van het varken 
  • Bijvoorbeeld aspirine geven om de koorts te verlagen en de voeropname te verbeteren 
  • Broomhexine om slijm te verminderen 

Preventie: 

• Vaccinatie van gelten en/of zeugen (passend bij het circulerend virus) 
  • Vaccinatie van de biggen is eventueel mogelijk, maar wordt weinig toegepast 
• Biosecuritymaatregelen: 
  • Interne biosecurity optimaliseren, waardoor zo min mogelijk dieren gemengd worden 
  • Goede quarantaine, vaccinatie, adaptatie en cooling down voor fokgelten 
  • Externe biosecurity optimaliseren ter voorkoming van introductie van griep 
  • Vaccinatie van medewerkers en erfbetreders 
    • Ons varkensteam laat zich elk jaar vaccineren. Komend najaar zullen we ook weer een vaccinatie-campagne houden. 

Bij deze aanpak worden verschillende vaccins afwisselend gebruikt op het bedrijf. De primaire vaccinatie bestaat uit klassieke vaccinatie. De boostering (enkele weken later) is een herhalingsvaccin met (deels) andere viruscomponenten en een ander adjuvans voor sterkere en bredere bescherming. 

Voordelen van "prime-boost"

• Versterkte en langdurige immuniteit 
• Grotere bescherming tegen meerdere varianten 
• Minder kans op virusverspreiding 

Meer weten over prime-boost; klik op deze link. 

• Overleg met uw dierenarts voor het juiste vaccinatieschema 
• Controleer via onderzoek of u de griep op uw bedrijf onder controle heeft 
• Houd u aan goede hygiënemaatregelen (looplijnen, all-in/all-out, ventilatie, quarantaine van nieuwe dieren, etc.)

Griepvaccinatie bij varkens is belangrijk voor de  diergezondheid, de volksgezondheid en het bedrijfsrendement. De “Prime - Boost”-strategie biedt een veelbelovende manier om de bescherming tegen verschillende griepvarianten te verbeteren. Neem bij vragen of voor meer informatie contact op met uw bedrijfsdierenarts.

Afgelopen vrijdag 10 januari zijn er waterbuffels met mond- en klauwzeer (MKZ) aangetroffen in Duitsland (Brandenburg). In deze nieuwsbrief willen wij u informeren over de ziekte en welke symptomen dit virus veroorzaakt. 
 

Mond- en klauwzeer wordt veroorzaakt door een Picornavirus. Er zijn verschillende serotypen, in Duitsland gaat het om het O-serotype. Het virus veroorzaakt ziekte bij evenhoevige dieren, zoals het varken en herkauwers (runderen, schapen, geiten, herten, reeën, waterbuffels en sommige dierentuindieren). Het zeer besmettelijke virus kan grote economische gevolgen hebben. MKZ komt momenteel in meerdere landen voor, zoals China, Comoros, Guinea, Irak, Isreal, Korea, Mozambique, Palestina, Sierra Leone, Zuid-Afrika en momenteel dus ook in Duitsland. Bron: WOAH. Voor mensen is het MKZ niet gevaarlijk.

Varkens kunnen 1-3 dagen (of soms pas zelfs na 9 dagen) ziek worden na infectie, afhankelijk van de intensiteit van het contact / de besmetting. 

• Ernstige, acute blaasjes op / boven hoeven, bek of neus (zie foto's) 
• Kreupelheid, pijn aan poten, niet willen staan (1-2 dagen vóór ontstaan van blaasjes) 
• Verlies van eetlust, lusteloosheid 
• Koorts (meestal 39-40, maar kan tot 42 graden) 
• Abortus (verwerpers) 
• Hartontsteking (myocarditis) 
• Sterfte vooral bij jonge biggen (< 8 weken) 

Het MKZ-virus kan overgedragen worden via

• Speeksel 
• Neusuitvloeiing 
• Ooguitvloeiing 
• Melk 
• Andere respiratoire vloeistoffen 
• Sperma 
• (Urine en mest kan virus bevatten maar in lagere doses) 

Het virus kan verspreiden via besmette dieren, via mensen, vectoren of materialen die in contact zijn geweest met besmette dieren of via de lucht. 

• In Nederland worden besmette bedrijven geruimd: er is geen behandeling. 
• Hoewel er een vaccin bestaat tegen MKZ. Geldt er in Europa (nog) een non-vaccinatie beleid i.v.m. de handelspositie. 
• Let extra goed op de (externe) bioveiligheid op uw bedrijf, ook voor Afrikaanse varkenspest (AVP). 
  • Het MKZ-virus is niet goed bestand tegen lage pH (zure omgeving), goede desinfectantia (zowel zure als alkalische middelen) en hitte. 

• Bij twijfel of vragen altijd contact opnemen. 
• Bij (plotselinge) kreupelheid, minder eten en zieke indruk. 
• Bij één of meerdere symptomen zoals hierboven genoemd.  

Neem contact op met uw bedrijfsdierenarts of met de praktijk: 0493-352422. 

Telefoonnummer voor melding maken bij de NVWA: (045) 546 31 88.

Herfstverwerpen bij zeugen, ook wel bekend als “autumn abortion syndrome” of “seasonal infertility”, is een probleem dat met name in de herfst optreedt op zeugenbedrijven en leidt tot een verhoogd aantal verwerpers, terugkomers en vruchtbaarheidsproblemen. Meestal zonder infectieuze oorzaak. In de nieuwsbrief lees je meer over de oorzaken en maatregelen die je kunt treffen om herfstverwerpers te voorkomen of beperken. 

• Seizoen
  • Voornamelijk in de herfst (vanaf september tot november) 
  • Dit hangt samen met het verkorten van de daglengte en veranderingen in temperatuur 
     
• Hormonale veranderingen 
  • Verminderde blootstelling aan natuurlijk licht, verstoort de hormale balans van zeugen => effect op melatonine-productie en andere hormonen die de reproductie reguleren (zoals progesteron) 
     
• Stressfactoren 
  • Seizoensveranderingen kunnen leiden tot een verhoing van stress bij dieren door: schommelingen in 
    • Temperatuur 
    • Luchtvochtigheid 
    • Voederopname 
  • Stress kan leiden tot verminderde reproductie prestaties, inclusief verwerpen
     
• Voeding 
  • Veranderingen in voerkwaliteit of -opname kunnen bijdragen aan verminderde vruchtbaarheid
  • Onvoldoende energie-inname en voedingsstoffen beïnvloeden de vruchtbaarheid negatief 
  • Conditie van de gespeende zeugen

• Voerhygiëne 
  • Grote dag/nacht temperatuursverschillen vergroten de kans dat er meer voer in de silo's tegen de wand blijft plakken (silohygiëne) 
    • Volledig vol en volledig leeg maken van de silo's (m.n. dek- en drachtvoer) verdient de voorkeur 
    • Evt. reinigen en/of inzetten van een propshot helpt bij de silo-hygiëne

• Infectieuze oorzaken 
  • Hoewel herfstverwerpen niet direct gerelateerd is aan infectieuze ziekten. Kunnen infecties zoals PRRS en griep de symptomen wel verergeren 
     
• Vruchtbaarheidsproblemen 
  • Naast verwerpen kunnen andere vruchtbaarheidsproblemen meer optreden in de herfst: een verlengd spenen-dekken-interval en/of minder levend geboren biggen vanuit de herfst-dekkingen 
  • Deze vruchtbaarheidsproblemen kunnen enkele weken tot maanden aanhouden 
     
• Stalmanagement heeft impact op het herfstverwerpen 
  • Instabiele temperaturen in de stal 
  • Onvoldoende verlichting (16u licht in dek- en drachtstal is wenselijk) 
  • Stress / onrust 

Het herfstverwerperssyndroom is een complex probleem waarbij meerdere factoren tegelijk een rol spelen. Onderstaande maatregelen helpen om de problemen te beperken: 

• Voer en voerstrategie
  • Meer voeren aan het begin van de dracht 
  • Voercurve aanpassen op de lichaamsconditie, drachtstadium van de zeug en temperatuursverandering*
    • Voldoende energie en eiwitten 
    • Zeker in de eerste 4 weken van de dracht 
  • Vaker voeren, vooral in de vroege dracht 
    • => voorkomt schommelingen in energievoorziening, wat essentieel is om embryoverlies en verwerpingen te minimaliseren 
  • Hoge energievoeders
    • Bij lagere temperaturen kan het noodzakelijk zijn om het energiegehalte van het voer te verhogen 
  • Voldoende vitamines en mineralen 
    • Antioxidanten: toevoegen van vitamine E en selenium helpen het immuunsysteem van de zeug te ondersteunen en stress te verminderen 
    • Omega-3 vetzuren: bevorderen de vruchtbaarheid en hebben een ontstekingsremmend effect 
    • Vitaminen en mineralen: voldoende vitaminen (bijvoorbeeld B-vitaminen) en mineralen (zoals zink en magnesium) zijn cruciaal voor een goede voortplanting. Ook vitamine D moet voldoende gevoerd worden (overweeg om hydroxy-vitamine-D in te zetten vanwege een betere beschikbaarheid) 
  • Monitoren van voeropname 
    • Bij afwijkingen in voeropname tijdig ingrijpen 
       
• Lichtmanagement
  • Goed dag-nacht regime met voldoende lux aan licht => stabielere melatonineproductie 
    • 16u licht per dag in dek- en drachtstal 
    • >100-150 lux 
  • Tip: maak lampen in dek- en drachtstal schoon 
     
• Verminderen stress 
  • Gelijkmatige en stressvrije voerverdeling 
  • Vaste voertijden 
     
• Waterkwaliteit en -beschikbaarheid (zie nieuwsbrief 2024-4) 
  • Voldoende wateropname vermijd
    • Stress 
    • Blaasontsteking 
    • Metabole problemen 
       
• Gezondheidsbewaking 
  • Voorkom verspreiding van infectieuze ziekten zoals PRRS 
     
• Omgeving en klimaat  
  • Temperatuur en luchtvochtigheid monitoren (bijvoorbeeld met sensoren) => tijdig ingrijpen bij afwijkingen 
  • Luchtkwaliteit verbeteren 
    • Optimale ventilatie 
  • Zo min mogelijk veranderingen in de omgeving toepassen, veranderingen zouden stress met zich mee kunnen brengen 

Op de meeste bedrijven worden er veel vaccins of andere medicatie bij varkens geïnjecteerd. Voor een goede werking van het product is het essentieel dat dit juist en hygiënisch wordt toegepast. In deze nieuwsbrief geven wij u hiervoor enkele adviezen. 

• Controleer de houdbaarheid en de dosering van het product. 
• Gebruik een schone spuit (zonder medicijn-resten).
  • Gebruik bij voorkeur een vast product per spuit (na gebruik altijd reinigen). 
• Stel het juiste volume in (dosering). 
• Monteer een nieuwe naald (juiste formaat voor het doeldier, zie tabel verderop). 
  • Voor producten die in de spier geinjecteerd moeten worden. 
• Zet het flesje op de injectiespuit. 
• Injecteer bij voorkeur in de nek van het varken. 
  • In de spier 
  • Loodrecht op de huid 
  • Binnen de driehoek (zie de afbeelding hieronder) 
• Gebruik minimaal bij elke toom/hok een nieuwe naald. 
• Vervang de naald zeker wanneer deze tussentijds krom, beschadigd of vuil wordt. 
• Voorkom dat je één dier twee keer behandeld, door het dier de markeren of twee groepen te maken (behandeld en niet behandeld).
• Na gebruik: 
  • Reinig de spuit met heet water. 
  • Reinig de spuit minstens 1x per week op een vast moment: 
    • Spoel de spuit door met een zeepoplossing (of direct met Virkon-S-oplossing).
    • Spoel de spuit goed door met heet water, zodat er geen zeepresten achterblijven.
    • Spoel de spuit 3x met desinfecterende spoelvloeistof (bijvoorbeeld alcohol-product of Virkon-S). 
  • Vervang de spuit elke 2 maanden. 

Er zijn veel verschillende soorten spuiten beschikbaar. Veelal voor injectie met de naald en enkele systemen die naaldloos werken. Voor het naaldloos systeem zijn slechts enkele producten geschikt. Hieronder geven wij een overzicht van de injectiesystemen die wij het meest gebruiken. 

De instruject-spuit

Veelgebruikte injectiespuit voor vaccinaties. Het opzetstuk is vervangbaar. Het volume is in te stellen in 0,75 ml, 1 ml, 1,5 ml of 2 ml. 

Flexibele verlengde eco-matic spuit

Sinds kort hebben wij een ander spuitsysteem beschikbaar, waarbij het doseringsvolume instelbaar is (van 1 tot 5 ml of van 1 tot 2 ml). Het is een licht model, dat gemakkelijk in de hand ligt. Ook is het zwarte gedeelte flexibel, waardoor het iets meebeweegt met de bewegingen van het varken. Er zijn verschillende lengtes beschikbaar; 50 cm hebben wij standaard op voorraad, (35 cm en 1 m lengte is bestelbaar). Bij goede techniek wordt er zelden lucht aangezogen, controleer dit regelmatig in het heldere venster (zeker wanneer het flesje bijna leeg is). In het zwarte gedeelte is nog ongeveer 4 ml vloeistof aanwezig. Verwijder dit na gebruik en reinig de spuit. 

De revolverspuit 

Met deze relatief zware, maar sterke spuit, kunnen volumes 1, 2, 3, 4 of 5 ml geïnjecteerd worden. Let wel goed op bij het aanzuigen dat er geen lucht opgezogen wordt en geïnjecteerd wordt. Deze spuit is iets minder nauwkeurig qua dosering. Wel kunnen wat dikkere vloeistoffen gemakkelijk toegediend worden. Veel onderdelen van deze spuit zijn los verkrijgbaar. Vervang zeker met regelmaat de rubbers, deze kunnen gaan lekken. Het systeem dient wel goed gereinigd te worden, zodat er geen resten in de spuit aanwezig blijven. Deze spuit is ook als langere uitvoering beschikbaar (de verlengde revolverspuit).  

De wegwerpspuit

Deze spuit is bedoeld voor éénmalig gebruik. Er zijn verschillende groottes beschikbaar. Handig voor het oplossen van het levend PRRS-vaccin bijvoorbeeld. Of voor toendiening van kleine(re) of juist grote hoeveelheden medicatie. 

Herbruikbare injectiespuit (kruser) 

Deze spuit kan tot 20ml per keer injecteren. Het is een spuit die hergebruikt kan worden en gereinigd kan worden met kokend water. Hiermee kun je dus grotere volumes injecteren. 

De repeteerspuit 

Een gemakkelijk en hygiënische spuit, waarbij de spuit enkel product uit de fles zuigt en er geen vloeistof terug in het flesje gaat, waardoor deze schoon blijft. Wel belangrijk om deze goed te reinigen na gebruik en met regelmaat te vervangen. Er zijn vaak verschillende houders beschikbaar, waardoor een grote verscheidenheid aan producten op deze spuit bevestigd kunnen worden. 

Uiteraard is het essentieel om naalden regelmatig te verwisselen. Bij zieke dieren bij voorkeur één naald per dier. Bij vaccinaties van gezonde dieren een naald per toom of hok. Echter dient de naald direct vervangen te worden wanneer deze vuil. beschadigd of krom wordt. 

Daarnaast is voor een goede werking van het product dat toegediend wordt, het essentieel dat de juiste naaldlengte en -dikte gebruikt worden. Onze adviezen: 

Bij vleesvarkens en fokgelten is een korte naald (1" ofwel 25mm) geschikt voor jonge dieren, tot ongeveer 60kg. Daarna is een langere naald nodig (1,5" ofwel 38mm). 

Er is daarnaast veel verschil in kwaliteit van de naalden. Zorg dat u naalden van voldoende kwaliteit gebruikt, zodat deze niet afbreken en het varken kunnen beschadigen. 

Voor meer informatie zie onze nieuwsbrief 2021-8.

Heeft u inhoudelijk vragen? Dan kunt u contact opnemen met een van onze dierenartsen. Heeft u interesse in een van deze spuiten, dan kunt u het beste met onze apotheek contact opnemen via 0493-352426 of via whatsapp-bericht op 0493-352422.